باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
مختصات: 
۳۵°۴۶′۲۳.۹۵″ شمالی ۵۱°۲۳′۳۵.۱۵″ شرقی
تیم پرسپولیس با قاب عکس هادی نوروزی، شهرآورد ۸۱ - ۸ آبان ۱۳۹۴
باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران باشگاه فوتبالی ایرانی است که در سال ۱۳۴۲ در شهر تهران، پایتخت ایران بنیادگذاری شده[۷] و از باشگاه‌های زیر مجموعه باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس تهران است.
پرسپولیس در جام خلیج فارس بازی می‌کند و پس از سال ۱۳۴۷، در تمامی ادوار برگزارشده در بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران حضور داشته‌است.[۸] این باشگاه یکی از پرافتخارترین[۹][۱۰] و پرهوادارترین[۱۱] باشگاه فوتبال در ایران است و شهرآورد این تیم با استقلال، مهمترین بازی باشگاهی در ایران است. همچنین طبق گزارش کنفدراسیون فوتبال آسیا، پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین تیم فوتبال آسیا شناخته شده است و پس از آن دالیان چین و الهلال عربستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.[۱۲][۱۳] شبکه ورزشی «ای‌اس‌پی‌ان»
در سال ۲۰۱۲، نیز در گزارشی از باشگاه‌های پرهوادار آسیا، این باشگاه را
بالاتر از دیگر باشگاه‌های آسیایی، پرهوادارترین باشگاه فوتبال آسیا معرفی
کرد.[۱۴]
پرسپولیس از آغاز تاریخ خود، ۹ بار در بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران به قهرمانی رسیده (یک جام منطقه‌ای، ۲ جام تخت جمشید، ۴ جام آزادگان و ۲ جام خلیج فارس) و از این جهت رکورددار است. ۵ بار قهرمانی در جام حذفی ایران و یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا از دیگر قهرمانی‌های مهم پرسپولیس‌اند. علی دایی، مهدی مهدوی کیا و علی کریمی سه تن از بازیکنان پرسپولیسی هستند که تاکنون بازیکن فوتبال سال آسیا شده‌اند.[۱۵]
فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال این باشگاه را در رده چهارم برترین باشگاه‌های فوتبال آسیا در قرن بیستم اعلام کرده‌است.[۱۶]
تاریخچه
پیش از انقلاب
دهه ۱۳۴۰
باشگاه ورزشی پرسپولیس متعلق به «شرکت سی. آر. سی» در دی ماه سال ۱۳۴۲ به دست علی عبدُه در اوین و جاده قدیم شمیرانات بنیانگذاری شد. باشگاه اصلاً در بولینگ و چند ورزش دیگر فعال بود (بولینگ عبده) و یک تیم فوتبال در دسته دوم تهران داشت.[۱۲][۲۰][۲۱] در آن سو، و در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۴۶؛ باشگاه شاهین که در دهه ۱۳۴۰ بازیکنان زیادی در تیم ملی ایران داشت و در میان مردم محبوب بود، به دستور سازمان ورزش و تفریحات ایران رسماً منحل شد.[۲۲][۲۳] با رایزنی‌های عبده با پرویز دهداری (مربی شاهین) و مسعود برومند (سرپرست شاهین)، بیشتر بازیکنان باشگاه شاهین به پرسپولیس پیوستند و باعث شهرت و محبوبیت آن شدند.[۱۲][۲۴][۲۳][۲۵]
دهداری مربی و برومند سرپرست پرسپولیس شدند و باشگاه توانست در مسابقات
رده‌بندی دسته‌های کشور در گروه خود اول شود و به بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران راه یابد.[۱۲]
آنها در مسابقات قهرمانی آسیا (مسابقاتی که میان تیم‌های ایرانی برای شرکت
در جام باشگاه‌های آسیا برگزار شد) نیز قهرمان شدند و به عنوان نخستین
نماینده ایران به جام باشگاه‌های آسیا رفتند.[۱۲][۲۶][۲۷]
در سال ۱۳۴۸، محمود خیامی، مدیر کارخانه ایران ناسیونال که از هواداران شاهین بود تصمیم گرفت برای تبلیغ خودروی تازه‌تولید پیکان از بازیکنان پرسپولیس استفاده کند[۱۲] و پس از امضای پروتکل همکاری با عبده[۲۵] بازیکنان پرسپولیس به شکل دسته‌جمعی به باشگاه پیکان کوچیدند[۲۴] و با این تیم موفق به کسب مقام قهرمانی در جام جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۸ شدند، در حالی که پرسپولیس در جایگاه یازدهم قرار گرفت.[۲۸] یک سال بعد بازیکنان به پرسپولیس بازگشتند و تحت رهبری حسین فکری،[۲۵] پس از تاج در جای دوم جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۹ قرار گرفتند.[۲۹] در همین سال دست پرسپولیس از جام منطقه‌ای هم کوتاه ماند.[۳۰]
دهه ۱۳۵۰ تا انقلاب
در سال ۱۳۵۰، پرسپولیس تحت مربیگری آلن راجرز در دومین دوره جام منطقه‌ای به قهرمانی رسید. یک سال بعد، عبده اعلام کرد باشگاه پرسپولیس حرفه‌ای است[۲۵][۲۴]
و بازیکنانش فقط در بازی‌های حرفه‌ای شرکت خواهند کرد؛ بنابراین بازیکنان
به دو دسته تقسیم شدند و عده‌ای در تیم حرفه‌ای و عده‌ای در تیم آماتور
عضویت یافتند.[۳۱] در آن سال مسابقات فوتبال کشوری در ایران برگزار نگردید، و پرسپولیس که در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱ با تیم آماتورهایش شرکت کرده‌بود، در میان ۱۶ تیم در جای یازدهم قرار گرفت.[۳۲] در آن دوره پرسپولیس در ورزشگاه اختصاصی خود موسوم به ورزشگاه آپادانا[۳۳] تمرین می‌کرد و عبده برای فعال نگه‌داشتن تیم اصلی، باشگاه‌های صاحب‌نامی همچون سائوپائولو و چلسی را برای بازی دوستانه به تهران آورد.[۳۱] اما در سال ۱۳۵۲ به دلیل عدم وجود زیرساختهای فوتبال حرفه‌ای در ایران[۱۲] و اعتراض خسروانی به آتابای، رئیس وقت فدراسیون فوتبال ایران[۳۱] عبده پس از فروش ورزشگاه باشگاه فعالیت حرفه‌ای پرسپولیس را منحل کرد.[۲۵][۲۴][۳۳]
پرسپولیس در این سال‌ها، کمکم از مکتب شاهین فاصله گرفت.[۱۲]
جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ بازگشایی شد. در ۵ دوره‌ای که از این جام برگزار شد، پرسپولیس همواره از بهترین تیم‌ها بود و به ۲ قهرمانی (۱۳۵۲ و ۱۳۵۴) و ۳ نایب‌قهرمانی (۱۳۵۳، ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) رسید.[۱۲][۳۴][۲۵] جام تخت جمشید ۱۳۵۷ نیز در حال انجام بود که با روی‌دادن انقلاب نیمه‌کاره ماند. پرسپولیس در این جام با یک امتیاز کمتر از شهباز دوم بود.[۳۵] پرسپولیس تا پایان جام تخت جمشید پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران بود.[۱۲]
پس از انقلاب
انقلاب و دهه ۱۳۶۰
علی پروین ملقب به «سلطان» که از بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال ایران است، در دهه ۶۰ مربی–بازیکن تیم فوتبال پرسپولیس بود.
[۷]
پس از انقلاب، باشگاه تحت تأثیر آن قرار گرفت و لیگ کشوری فوتبال ایران منحل شد.[۱۹] بسیاری از بازیکنان تیم عوض شدند،[۱۲][۳۶] اما توانستند در جام شهید اسپندی (۱۳۵۸) قهرمان شوند.[۲۵] با آغاز جنگ ایران و عراق و دهه ۱۳۶۰، لیگ فوتبال سراسری ایران همچنان تعطیل بود (تا سال ۱۳۶۸ که جام قدس برگزار گردید) و پرسپولیس تنها در جام باشگاه‌های تهران شرکت می‌کرد.[۲۴] این باشگاه در ۱۰ دوره برگزاری این جام در دهه ۶۰، به ۷ قهرمانی و ۲ نایب‌قهرمانی دست یافت.[۲۵][۳۷] در سال ۱۳۶۶، پرسپولیس در کنار قهرمانی در جام حذفی تهران و جام باشگاه‌های تهران، موفق به کسب اولین قهرمانی خود در جام حذفی ایران هم شد تا در یک سال ۳ جام بگیرد.[۲۵]
دهه ۱۳۷۰
دهه ۱۳۷۰، برای باشگاه موفقیت‌آمیز بود و با یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۳۸] آغاز شد. پرسپولیس در ۱۰ دوره جام آزادگان شرکت کرد و به ۴ قهرمانی و ۳ نایب‌قهرمانی دست‌یافت.[۲۵][۳۹] این باشگاه در این سال‌ها از پایه‌های اصلی تیم ملی فوتبال ایران بود،[۴۰] تا جایی که در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ۹ نفر از ۲۲ بازیکن ایران در آن زمان عضو این تیم بودند.[۴۱] پرسپولیس در این دهه به ۲ قهرمانی جام حذفی و ۳ بار سومی جام باشگاه‌های آسیا نیز دست یافت.[۲۵][۲۶]
دهه ۱۳۸۰
با آغاز دهه ۱۳۸۰، لیگ برتر فوتبال ایران راه‌اندازی شد و پرسپولیس در نخستین دوره آن قهرمان شد.[۴۲][۴۳] فصل بعد، پرسپولیس از نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا حذف شد[۴۴]
و در لیگ نتایج خوبی نگرفت. این سال‌ها آغاز دورانی بود که سالنامه رسمی
باشگاه آن را «دوران جدال با بحران» نامیده‌است، تا جایی که پرسپولیس حتی
مقام ۹ام لیگ را هم تجربه کرد.[۲۵] دو فصل بعد، پرسپولیس پس از ۶ سال دوری از جام در جام خلیج فارس ۸۷–۱۳۸۶ به قهرمانی رسید[۴۵] و این دهه را با دو قهرمانی متوالی در جام حذفی (۸۹–۱۳۸۸ و ۹۰–۱۳۸۹) به پایان برد.[۴۶]
نام، نشان‌واره و رنگ
پرسپولیس یک واژهٔ یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژهٔ «پرسه» (به یونانی: Πέρσης) به معنای پارسی و «پولیس» (به یونانی: Πόλις) به معنای شهر تشکیل شده‌است. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس می‌گفتند.[۴۷]
پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۰، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال ۱۳۶۱، با نام دیگری فعالیت کند.[۴۸] بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند.[۳۶][۴۸]
در دی ۱۳۶۵، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند.[۴۸]
در ۲۷ بهمن ۱۳۶۵، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل
تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «این تغییر نام به
پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته‌است.»[۴۹] با این وجود، رسانه‌ها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار می‌بردند.[۴۸]
مدت‌ها بر سر قانونی بودن استفاده از نام پرسپولیس یا پیروزی بحث‌هایی
بر سر زبان‌ها بود تا اینکه سرانجام در ۲۲ فروردین ۱۳۹۱، محمد رویانیان،
مدیرعامل وقت باشگاه پرسپولیس، از رأی قطعی دادگاه برای بازگشت برند
پرسپولیس خبر داد. از این رو برای همیشه نام پیروزی از داخل پرانتز جلوی
نام پرسپولیس برداشته شد.[۵۰]
در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۷۰ به
ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر
جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.»[۵۱]
رنگ قرمز یکی از مهمترین نمادهای باشگاه فوتبال پرسپولیس به شمار می‌آید. به جز فصل ۸۶–۱۳۸۵ و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ که بازیکنان پرسپولیس لباس‌های راه‌راه سفید و قرمز پوشیدند،[۵۲][۵۳] از آغاز همواره رنگ اصلی پیراهن پرسپولیس قرمز بوده‌است. از این رو آنان را «ارتش سرخ»[۱] و «سرخپوشان»[۲] می‌نامند.
-
-
اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰
-
در دهه ۷۰ و دهه ۸۰ تا ۱۳۸۳
-
-
نشان‌واره کنونی (از ۱۳۹۰)
پرسپولیس در فرهنگ عامه و رسانه‌ها
پرسپولیس به عنوان یک باشگاه فوتبال، کاملاً در میان مردم ایران شناخته‌شده‌است.[۱۲] عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر در این باره می‌نویسد: «نخستین پرسشی که هواداران فوتبال در ایران از یکدیگر می‌پرسند این است که قرمز هستی یا آبی؟»[۷] رسانه‌های ایران به شدت اخبار این باشگاه را پوشش می‌دهند و «حاشیه» های زیادی پیرامون افراد حاضر در باشگاه‌است.[۵۴] افکار عمومی ایران امروز نیز همانند دیگر جوامع،[۵۴][۵۵] تحت تأثیر این رسانه‌های ورزشی قرار دارند.[۵۶][۵۷] در چند سال اخیر بیش از ۵۰ وبگاه در فضای اینترنت
با نام پرسپولیس وجودداشته‌است. برخی از این وبگاهای هواداری و خبری، خود
را «سایت کانون هواداران پرسپولیس» و یا «سایتی رسمی» معرفی می‌کنند.
دستهای از این وبگاه‌ها که خط مشی حمایتی یا مخالفتی با گروه یا اشخاص
خاصی دارند، منتسب به لیدرها و افراد نزدیک به اشخاص مرتبط با باشگاه دانسته می‌شوند.[۵۸]
در پی پوشش گسترده اخبار باشگاه و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه،[۵۹] در سال‌های اخیر امنیت شغلی مدیران عامل و مربیان این باشگاه همواره در خطر قرار داشته‌است.[۵۴] جان دیوردن، نویسنده وبگاه گل
در گزارشی با نام «تردید آسیا: آیا مربیگری پرسپولیس بزرگترین و دشوارترین
کار در فوتبال آسیا است؟»، جو رسانه‌ها را «جانوری ترسناک» و مربیگری این
تیم را «شغلی پرفشار» توصیف می‌کند.[۵۴]
در فصل ۸۷–۱۳۸۶ که به قهرمانی پرسپولیس در جام خلیج فارس منتهی شد، فیلم مستندی با نام مردان پرسپولیس دربارهٔ این باشگاه ساخته‌شد. قرار بود قسمت دوم این فیلم در سال بعد ساخته شود که با مخالفت داریوش مصطفوی، مدیرعامل آن زمان پرسپولیس این فیلم ساخته‌نشد.[۶۰] سانسور و کیفیت پائین ساخت این فیلم با انتقادهایی همراه بود.[۶۱]
همچنین در دهه‌های ۱۳۴۰، (عزیز اصلی) ۱۳۵۰ (محراب شاهرخی) و ۱۳۷۰ (احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و افشین پیروانی) نیز شماری از بازیکنان این باشگاه در فیلم‌های سینمای ایران به بازیگری پرداختند.[۶۲]
در سال ۱۳۸۸، پرسپولیس به عنوان نخستین باشگاه ایرانی ساخت سرود رسمی‌اش را با همکاری داریوش خواجه‌نوری، خواننده و گیتاریست ایرانی آغاز کرد.[۶۳] این ترانه «آهنگ سرخ» نام دارد و بازیکنان سابق باشگاه آن را خواندهاند.[۶۴] پیش از این نیز خوانندگانی مانند فرزین برای پرسپولیس خوانده‌بودند.[۶۳] قاسم افشار نیز در دهه ۷۰ آلبومی با نام «قرمزته» منتشر کرده‌بود.[۶۵]
پرسپولیس و سیاست
یکی از گزارش‌های
ساواک با مهر «خیلی محرمانه» دربارهٔ هواداران پرسپولیس به تاریخ ۲ بهمن ۱۳۴۹: «... و طرفداران پرسپولیس فریاد می‌زدند
مرگ بر این دولت قانون‌شکن و عده‌ای هم در حالی که فرار می‌کردند شعار می‌دادند
مرگ بر این دیکتاتور».
در دوران پهلوی
پیشزمینهها (پیش از ۱۳۴۷)
پیش از شکلگیری پرسپولیس، خاستگاه آن یعنی شاهین درگیر جریانات سیاسی شده‌بود و سیاست میراث پرسپولیس از شاهین بود.[۲۳] مردم کوچه و خیابان، شاهین را مرکز جریان ضدشاهنشاهی می‌دانستند[۲۳] و اکثر هواداران شاهین از مخالفان شاه بودند.[۶۶] جریانات سیاسی و نفوذ پرویز خسروانی باعث انحلال شاهین شد.[۲۳][۱۹]
رابطه پرسپولیس و دربار (۱۳۵۷–۱۳۴۷)
پس از انحلال شاهین، هوادارانش به جهت حضور بازیکنان شاهین در پرسپولیس،
از سال ۱۳۴۷ به این تیم گرویدند و تا سال ۱۳۵۷، سکوهای پرسپولیس، کمابیش
جایگاه مخالفان شاه محسوب می‌شد.[۲۳] تاج که نماد حکومت شاهنشاهی محسوب می‌شد[۲۳] نیز در تقابل و رقابت با این پرسپولیس قرار گرفت.[۱۹]
به جز علی عبده، ارتشبد محمد خاتم (فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران) و فاطمه پهلوی، عضوی از خانواده سلطنتی ایران نیز به پرسپولیس نزدیک بودند و کماکان رابطه خوبی با پرویز خسروانی نداشتند.[۲۳] بنابراین پرسپولیس جایگاه مناسبی برای مخالفان بود چرا که مانند شاهین «ظاهر مخالف» نداشت.[۲۳] عبده نزد خانواده شاه محبوبیت داشت، چنانچه افتتاح طبقه دوم بولینگ عبده توسط محمدرضا و فرح پهلوی انجام شد؛ اما پس از سال ۱۳۵۴ و درگذشت خاتم، روابط عبده با فاطمه پهلوی و دربار رو به تیرگی گرایید.[۲۳]
در دوران جمهوری اسلامی
اوایل انقلاب و دهه ۶۰ (۱۳۷۰–۱۳۵۷)
پس از انقلاب، پرسپولیس به مانند تاج، در دست انقلابیون قرار گرفت، ملی شد و تغییر نام داد؛[۱۹] و سپس تحت نظر بنیاد مستضعفان قرار گرفت.[۲۳] به نوشته هوشنگ شهابی در دانشنامه ایرانیکا،
حکومت جدید پس از انقلاب دل خوشی از فوتبال نداشت و مخالفان شاه معتقد
بودند که او برای دور نگه‌داشتن جوانان از سیاست، تب فوتبال را در جامعه
رواج میدادهاست.[۱۹] در دهه ۶۰ تقابل فوتبال و سیاست بارها منجر به تحریک تماشاگران و سکوهای پرسپولیس شد[۲۳][۱۹] و این مهر تأئیدی بود بر دیدگاه حکومت که تب فوتبال بر ضد انقلاب است.[۱۹] در این دهه محمد دادکان و محمدحسن انصاری‌فرد از جمله بازیکنان پرسپولیس بودند که در دوران بازیگری خود وارد جریانات سیاسی شدند.[۲۳] پس از شهادت مصطفی چمران در سال ۱۳۶۰ و چند تغییر نام در اماکن تهران سازمان تربیت بدنی نیز در اقدامی نام باشگاه را به شهید چمران تغییر داد. مصطفی داوودی رییس وقت سازمان تربیت بدنی در نامه ای به دفتر آیت الله خمینی
این تغییر نام را اعلام کرد و البته قرار بود تیم فوتبال پرسپولیس از سال
بعد یعنی ۱۳۶۱ نام خود را تغییر دهد. پرسپولیسی ها که از اقدامات سازمان
شاکی بودند در دیدار هفته سوم خود مقابل هما
در باشگاه های تهران حاضر نشدند و بدین ترتیب بازنده شدند. هما با این ۲
امتیاز در نهایت قهرمان شد و پرسپولیسی ها یک قهرمانی را به خاطر تغییر نام
باشگاه از دست دادند. نهایتاً نام تیم فوتبال تغییر نکرد و دوباره به
پرسپولیس بازگشت. در دی ماه ۱۳۶۵ تیم پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان قرار گرفت و اولین مدیر منصوب بنیاد در این باشگاه اقدام به تغییر نام باشگاه کرد. آزادی نامی بود که برای جایگزینی پرسپولیس انتخاب شد. در قرعه کشی مسابقات باشگاه های تهران حسین آبشناسان رییس هیأت فوتبال تهران اعلام کرد تیمی به نام پرسپولیس حق شرکت در مسابقات را ندارد و باید با نام آزادی شرکت کند. محمود خوردبین سرپرست پرسپولیس نیز انصراف خود را از حضور در مسابقات اعلام کرد. محمدعلی دقت پور
مدیر وقت باشگاه اعلام کرد که اگر پرسپولیسی ها حاضر به شرکت در مسابقات
نشوند، ما با نفرات دیگری در مسابقات شرکت خواهیم کرد، ولی بازیکن ها حاضر
به بازی در تیمی تحت عنوان آزادی نبودند. جلساتی با بازیکنان برگزار شد و
نهایتاً اداره کل تربیت بدنی تهران
در روز ۲۷ بهمن ۱۳۶۵ با یک اطلاعیه به قضیه پایان داد: «به پیشنهاد معاون
فرهنگی بنیاد مستضعفان و موافقت اداره کل تربیت بدنی تهران باشگاه پرسپولیس
به پیروزی تغییر نام یافت. این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته
است.»[۶۷]
دهه ۷۰ و آغاز ورود سیاسیون (۱۳۸۰–۱۳۷۰)
به طور کلی (و به شکل خاص در باشگاه استقلال) اولین جرقه ورود سیاسیون و سیاست به فوتبال در سال ۱۳۶۹ زدهشد.[۲۳] سیاست در قبال فوتبال آرام‌تر شد و پوشش تلویزیونی مسابقات افزایش یافت.[۱۹] پرسپولیس و استقلال در این دهه درگیر جناحبندیهای سیاسی شدند اما تا پیش از دوم خرداد جناحبندیهای آنان تقریباً نامشخص بود.[۲۳]
در سال ۱۳۷۲ به اصرار حسن غفوری‌فرد، پرسپولیس زیر نظر فردی از کابینه هاشمی رفسنجانی (حسین محلوجی) قرار گرفت.[۲۳]
در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ علی‌رغم انتظارات، امیر عابدینی، مدیرعامل وقت پرسپولیس و جمعی از بازیکنان در اقدامی از علی‌اکبر ناطق‌نوری حمایت کردند و در آن سو علی فتح‌الله‌زاده، مدیرعامل وقت استقلال به همراه بازیکنان و مربیان در نام‌های سرگشاده به حمایت از محمد خاتمی پرداختند. این آخرین باری بود که دو باشگاه بدین شکل علنی و صریح موضعگیری سیاسی کردند.[۲۳]
دو سال بعد، در ۲۰ تیر ۱۳۷۸ یعنی دو روز پس از واقعه کوی دانشگاه، در حالی که جامعه هنوز دچار التهاب بود و «با وجود شایعات و مشکلات، در فضایی نهچندان دلچسب و گرم»،[۶۸] بازی سنتی پرسپولیس–استقلال در فینال جام حذفی با آرامش برگزار شد و علی‌رغم تلاش‌های انجامشده برای تحریک تماشاگران، هیچ شعار سیاسی شنیده نشد.[۲۳]
دهه ۸۰ (۱۳۹۰–۱۳۸۰)
پس از آن که در سال ۱۳۸۰، رای دادگاه به تعلق پرسپولیس به دولت صادر شد، محسن مهرعلیزاده، رئیس وقت سازمان تربیت بدنی تلاش کرد که در ترکیب هیئت مدیره پرسپولیس از افراد متمایل به اصلاح‌طلبی استفاده نماید.[۲۳] پس از آغاز دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و برگزاری انتخابات شورای اسلامی شهر تهران، یاران احمدی‌نژاد توافق کردند تا پرسپولیس زیر نظر شهرداری تهران به کار خود ادامه دهد.[۲۳]
ورزشگاه و زمین تمرین
ورزشگاه خانگی
باشگاه پرسپولیس ورزشگاه خانگی اختصاصی ندارد و برای بازی‌های خانگی خود ورزشگاه آزادی تهران را اجاره می‌کند.[۶۹][۷۰] تیم ملی فوتبال ایران و استقلال تهران نیز در همین ورزشگاه به میدان می‌روند.
در پی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی در فصل ۸۲–۸۱، پرسپولیس بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه تختی برگزار کرد.[۷۱]
پرسپولیس پیش از ساخته شدن ورزشگاه آزادی، بازی‌های خود را در ورزشگاه امجدیه برگزار می‌کرد و در آغاز بنیادگذاری ورزشگاهی مجهز به استخر، زمین ژیمناستیک و بولینگ در مجموعه بولینگ عبده در اختیار داشت. این مجموعه در مرداد ۱۳۵۷ دچار آتش‌سوزی شد.[۳۶]
البته پرسپولیس پیشتر ورزشگاه اختصاصی در اختیار داشته‌است. در اوایل دهه ۱۳۵۰، عبده در شهرک اکباتان زمینی را خریداری کرده‌بود و در آن یک ورزشگاه فوتبال با نام ورزشگاه آپادانا
بر پا کرد. پرسپولیس به دلیل کمبود امکانات برای هوادارانش و همکاری نکردن
دیگر باشگاه‌ها، تنها یک بازی در ورزشگاه آپادانا انجام داد و پس از آن،
از آپادانا به عنوان زمین تمرین بهره گرفت. همچنین به دلیل نبود پشتیبانی
دیگر باشگاه‌های فوتبال ایران از حرفه‌ای شدن باشگاه پرسپولیس، عبده در سال
۱۳۵۲ ورزشگاه آپادانا را به ارزش ۲۰۰٬۰۰۰ تومان به باشگاه راه‌آهن فروخت. ورزشگاه آپادانا امروز ورزشگاه راه‌آهن نامیده می‌شود و در همسایگی ورزشگاه شهید دستگردی جای دارد. پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۹ بنیاد مستضعفان و جانبازان دارایی‌های این باشگاه را به سود خود مصادره کرد.[۳۳][۳۶]
در روزهای پایانی سال ۱۳۸۴، وبگاه رسمی باشگاه خبرهایی دربارهٔ این که پرسپولیس «ورزشگاه شهر قدس» را خریده‌است، منتشر کرد؛[۷۲] اما این ماجرا به علت مشکلات مالی و حقوقی باشگاه پایان یافت و به ثمر نرسید.[۷۳]
زمین تمرین
پیش از انقلاب، زمین‌های تمرین پرسپولیس ورزشگاه آپادانا[۳۳] و بولینگ عبده[۳۶] بود. وقتی بولینگ عبده مصادره شد پرسپولیس در تپه‌های داوودیه تمرین می‌کرد.[۳۶]
در سالیان اخیر، تمرینات تیم اصلی بیشتر در ورزشگاه کارگران انجام می‌شد.[۷۴] در شهریور ۱۳۸۷، پس از انتقال باشگاه راه‌آهن به شهرری، پرسپولیس ورزشگاه راه‌آهن را به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان برای یک سال اجاره کرد و پس از ۳۵ سال به ورزشگاه خانگی دیرین خود در شهرک اکباتان بازگشت.[۷۵][۷۶] هم‌اکنون تیم اصلی پرسپولیس در ورزشگاه شهید درفشی‌فر تمرین می‌کند.[۷۷] تیم‌های پایه نیز در ورزشگاه امام رضا تمرین و بازی می‌کنند.[۲۵][۷۸] در تیر ۱۳۹۲ آکادمی باشگاه پرسپولیس نیز در ورزشگاه امام رضا راه‌اندازی شد.[۷۹]
هواداران و هماوردان
هواداران
هجوم هواداران پرسپولیس به زمین چمن ورزشگاه آزادی پس از قهرمانی در
لیگ برتر ۸۷–۸۶
پرسپولیس باشگاه پرهواداری است.[۱۲][۷] بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده باشگاه پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایران معرفی شده‌است.[۱۱] و بنا بر اعلام وبگاه رسمی، باشگاه برای هوادارانش ارزش بسیاری قائل است.[۸۰] با این که باشگاه پرسپولیس در تهران قرار دارد، در سراسر ایران هوادار دارد و در بازی‌های خارج از خانه نیز عده زیادی برای تشویق آنها به ورزشگاه می‌روند.[۱۲][۷] این باشگاه در امارات متحده عربی[۸۱] و قطر[۸۲] نیز هوادارانی دارد. عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر می‌نویسد: «پرسپولیس با بیش از ۳۰ میلیون هوادار به عنوان محبوب‌ترین باشگاه آسیا شناخته می‌شود.»[۷] بنا بر نوشته همشهری‌آنلاین، کنفدراسیون فوتبال آسیا در فهرستی پرسپولیس را بالاتر از الهلال عربستان و دالیان چین پرهوادارترین باشگاه آسیا معرفی کرده‌بود.[۱۲] همچنین، این باشگاه رکورد پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان آسیا را با ۹۶٫۲۰۰ نفر تماشاگر در سال ۲۰۱۲ و در بازی با الغرافه قطر، در اختیار دارد.[۸۳]رکورد قبلی پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان آسیا نیز مربوط به بازی پرسپولیس و بنیادکار ازبکستان با حضور ۹۵٬۲۲۵ نفر در سال ۲۰۰۹ می‌باشد که در اختیار پرسپولیس بوده است.
هماوردان
استقلال تهران
نوشتار اصلی:
شهرآورد تهران
بازی میان پرسپولیس و استقلال، دو باشگاه پرهوادار و پرافتخار ایران، مهمترین مسابقهٔ باشگاهی فوتبال در ایران است.[۷]
رکورد بیشترین گل زده و شکست ناپذیری (شش بازی رسمی) در داربی تهران در
اختیار تیم پرسپولیس تهران است. همچنین نخستین بازی دو تیم در روز ۱۶
فروردین ۱۳۴۷، نخستین بازی رسمی پرسپولیس بود که با نتیجهٔ بدون گل پایان
یافت.[۸۴] فردای آن روز، روزنامه کیهان ورزشی (مهمترین روزنامه ورزشی آن زمان) روی جلد خود هیچ چیز از بازی ننوشت و تیتری از فوتبال دخترها داشت.[۸۵] بر خلاف گذشته، امروزه این بازی همواره با حساسیت بالا و تماشاگران زیاد همراه‌است و برگزاری آن بازتاب‌های زیادی در ایران دارد.[۷][۸۶] معمولاً این بازی را حدود ۱۰۰٫۰۰۰ نفر در ورزشگاه آزادی تهران تماشا می‌کنند.[۷] این شهرآورد گاهی به خشونت میان بازیکنان، و درگیری میان هواداران می‌انجامد و هولیگان‌ها به ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس‌ها آسیب می‌زنند.[۸۶][۸۷] مجله ورلدساکر در شماره ژوئیه ۲۰۰۸ خود، فهرستی از ۵۰ شهرآورد دنیا منتشر کرد؛ و شهرآورد تهران را در رتبه ۱ام آسیا و ۲۲وم جهان قرار داد.[۸۸]
سپاهان اصفهان
با این که پرسپولیس و سپاهان هر دو ریشه در باشگاه فوتبال شاهین دارند، در گذشته بازی این دو هماوردی محسوب نمی‌شد. با آغاز جام خلیج فارس و قهرمانی باشگاه‌های اصفهانی در جام‌های فوتبال ایران، به اهمیت بازی‌های رودرروی باشگاه‌های اصفهان و تهران افزوده‌شد. پس از نبرد قهرمانی پرسپولیس و سپاهان در جام حذفی ۸۵-۱۳۸۴ و لیگ برتر ۸۷–۱۳۸۶، این حساسیت و اهمیت دوچندان شد، به گونه‌ای که هم‌اکنون این هماوردی از مهمترین بازی‌های دو باشگاه در هر فصل است.[۸۹][۹۰]
عملکرد فصل‌های اخیر
جدول زیر عملکرد کلی پرسپولیس از آغاز لیگ برتر را نشان می‌دهد.
نمودار رتبه‌های پرسپولیس در لیگ از ۱۳۴۷
تیم‌های دیگر
پرسپولیس در رده‌های سنی امید، جوانان، نوجوانان و نونهالان تیم دارد.[۲۵][۹۱]
تیم زنان
تیم فوتبال دختران پرسپولیس در سال ۱۳۵۵
پرسپولیس پیش از انقلاب تیم زنان داشت. آنها پس از تاج و به همراه دیهیم و عقاب از پیشگامان فوتبال زنان در ایران بودند.[۹۲] در تابستان ۱۳۸۷، رئیس کمیته بانوان فدراسیون فوتبال ایران از این باشگاه درخواست کرد تا در لیگ شرکت کند.[۹۳] در اواخر همان سال، پرسپولیس امتیاز تیم زنان پیکان را در اختیار گرفت و در لیگ شرکت کرد.[۹۴]
تیم دوم
پرسپولیس پیش از انقلاب تیم آماتورها داشت. در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱، پرسپولیس رسماً با تیم آماتورهایش در جام شرکت کرد.[۳۲] مهدی عسگرخانی، دروازه‌بان آماتورهای پرسپولیس برجسته‌ترین بازیکن آن تیم بود که بعداً به تیم اصلی رسید، به ابومسلم فروخته‌شد و به تیم ملی ایران نیز دعوت شد.[۲۵] در روز ۲۸ شهریور ۱۳۸۵، محمدحسن انصاری‌فرد مدیرعامل وقت پرسپولیس با مدیرعامل باشگاه فوتبال سرخپوشان دلوار افزار توافقنامه‌ای امضاء کرد که بنابر آن، تیم فوتبال سرخپوشان تیم دوم پرسپولیس می‌شد.[۲۵][۹۵] پس از پایان آن فصل بهادر عبدی[۹۶] و فرهاد خیرخواه،[۹۷] (آقای‌گل دسته یک)
که در سرخپوشان بازی می‌کردند به پرسپولیس پیوستند. پس از تغییر مدیرعامل
پرسپولیس رابطهٔ دو باشگاه کمرنگ شد و باشگاه پرسپولیس به برخی تعهدات خود
عمل نکرد.[۹۸] در آبان ۱۳۸۷ امتیاز باشگاه سرخپوشان به باشگاه دیهیم اهواز واگذار شد.[۹۹] پس از آن پرسپولیس تا حدود یک سال تیم دومی نداشت،[۱۰۰] اما در آبان ۱۳۸۸ تیم ب پرسپولیس راه‌اندازی شد.[۱۰۱][۱۰۲] این تیم در روزهای پایانی سال ۱۳۹۰ قهرمان مسابقات حذفی باشگاه‌های تهران شد.[۱۰۳]
تیم نونهالان[۱۰۷]
بازیکنان
بازیکنان کنونی
- فهرست زیر بازیکنان کنونی پرسپولیس را نشان می‌دهد. بازیکنانی که سهمیه
زیر ۲۳ سال هستند با علامت «*» و بازیکنانی که سهمیه زیر ۲۱ سال هستند، با
«**» مشخص شده‌اند.
- تا تاریخ ۹ تیر ۱۳۹۴
-
منبع:سایت رسمی فدراسیون فوتبال ایران
بازیکنان پیشین
برای دیدن نام تمام بازیکنان باشگاه که در ویکی‌پدیای فارسی مقاله دارند، رده:بازیکنان باشگاه پرسپولیس را ببینید.
چهره‌های ماندگار
کاپیتان‌ها
نکته : بازیکنان دیگری هم هستند که هیچ گاه کاپیتان اول نبوده اند ولی حداقل در ۵ بازی کاپیتانی سرخپوشان را بر عهده داشته اند: ۱– محراب شاهرخی ۲- ناصر نورایی ۳– حمید درخشان ۴– کاظم سیدعلیخانی ۵– ضیا عربشاهی ۶– وحید قلیچ ۷– ناصر محمدخانی ۸– رضا شاهرودی ۹– علی انصاریان ۱۰– علیرضا حقیقی ۱۱– سید جلال حسینی
گلزنان برتر
فهرست ده گلزن برتر تاریخ پرسپولیس:[۱۱۳][۱۱۴][۱۱۵]
گلزنان خارجی
فهرست تمام گلزنان خارجی تاریخ پرسپولیس[۱۱۶][۱۱۷]:
مربیان
مربیان کنونی
- از تاریخ ۳ تیر ۱۳۹۴
-
منبع:سایت رسمی فدراسیون فوتبال ایران
مربیان پیشین
چارت مدیریتی باشگاه
تا ۲۶ خرداد ۱۳۹۴[۱۱۸]
دست‌آوردها
کشوری
* قهرمانی دوگانه: لیگ و جام حذفی
آسیایی
آ
